miércoles, 4 de mayo de 2022

Xorrez la viesca

Esconsoñó la viesca. Empobinamos primavera alantre. Siéntese rinchar un carru y madreñar. Ye Pachín Boroña que va caleya abaxo. Salgo a saludalu y a charrar un pocoñín con él.

-El morgazu xuxe, Xanu. Los escayos y los felechos medren a embute y hai que rozar. Ye bono pa los árboles y tamién pal monte. Una viesca curiada y ensin maleza tien menos probabilidaes de que'l fueu faiga estroces nella. Asina que fui a llimpiar un pocoñín. Y de pasu, a sacar a pasiar los gües y acarretar árgoma pa estrar, que tamién tienen que tar frescos, hom.

-Sí. Les fayes, los abedurios, los ablanos, les espineres, l'arboleda echó brotos y esporpolla. Bien d'ellos yá florecieron tamién. Anden un poco más serondes les castañales, pero tamién son serondes pa dá la collecha, allá entráu'l mes d'ochobre pa siguir pel de payares. Los bardiales empecipien a recuperase, que pel iviernu queden como ablayaos pol xelu y el fríu. Y, como dices, espoxiga'l morgazu y toca rozar y aborronar.

-Y lo d'aborronar con cuidáu, nel momentu afayadizu y curiando los borrones, Xanu. Que facelo a lo xole tien los sos peligros, miániques. La xente qu'inxertó va ver tamién si prendieron bien los garfios, ¡y cómo presta ver medrá los primeros biltos!. Queda tamién esperar que'l ñuberu nun apruza enfurruñáu y descargando xarazu, que pue facer una bona estroza nos árboles que tán floríos y esgonciá la collecha.

Sintimos entós que s'averaben dos persones falucando. Yeren Pinín y el Gaviotu. Saludémonos toos y ponse'l guah.e:

-Pues hoi vinimos ñavegando pel ríu. Ye lo que tien el madreñoxiru, que val pa volar y pa ñavegar. ¡Menudu inventu, chachos!.

-Y como namás veme yá tadríeis empecipiando a naguar, equí vengo yo con esta paxa de pescáu. Bono y de mariscu. Unos hombrinos, unos mirlotos, unes andariques y unes ñocles. Y trayío de la rula, fresquino verdá -dixo'l Gaviotu.

-Y llamándolo como hai que lo facer. Qu'anguaño yá ye un vezu bien espardíu dicir bocartes, nécoras, bueyes de mar, rapito, y qué sé  yo cuántes barbaridaes más. Vas comprar y paez que salisti per ende p'acullá pal estranxeru. Con too bautizao con ñomes foriatos. ¡Qué repunancia, hom! -puntualizó Pinín.

"¡La Soberana!
Comiéronme les cereces
y dexáronme la rama"
¡Ixuxú!.
 
-¡Ayó, Espi!. ¿Vienes a axuntate al aruelu, ne? -entrugué-y yo a la Mariñana, qu'acababa d'apaecer toa remangosa colos preseos al costazu.
 
-Pues sí, amigos. vengo de  rozá'l castañéu. Que tengo que lu tener curiosín pa que resulte prestosa la gueta allá pa la seronda.
 
-Bono, como suel pasar, camiento que'l Xanu tendrá enfrescando unes botelluques de sidra, que tal día soleyeru y entra bien pel gargüelu -dixo entós el Gaviotu.
 
-Y tamién ta prestosu pa xintar toa esa paxada que nos traxo de la mariña'l nuestru amigu -añadió Pachín Boroña.
 
-Yo ya toi naguando con pensalo -comentó Pinín.
 
Y d'esta manera, empobinemos toos pa la llende del caborniu a esfrutar d'esti día prestosu de primavera, colos árboles floreciendo, los páxaros gorgolitiando y los grillos cantando per ende. Pero hoi Espi taba pa la mano nesto del cantar, y mientres iguábamos pescáu y mariscu, echónos esta otra, que nun dexa mui bien les cereces, pero que nos encamienta tamién les prioridaes que daben a esto de la comedera en tiempos pasaos y duros:
 
"San Xuan crió les cereces,
San Bartolomé la escanda. 
¡Viva San Bartolomé!.
Cereces son piedra y agua".
¡Ixuxú!.
 
Pero, agora que nun nos siente naide, voi confesavos que nun toi d'alcuerdu gota col cantar. Préstame a embute la escanda, pero tastiar una ambozada de cerecines, allá bien cerquina pal mes de xunu, ¡ye un manxar de dioses, recóime...!