viernes, 29 de noviembre de 2019

La Vieya y el Nuberu anden enfurruñaos.

Esta mañana taba ñublo con llugaes en cielu. Y pa un llau podía vese l'arcu la vieya. Al final, orbayó
un puquiñín, pero acabó escamplando dafechu ya'l Sol rescampló nun cielu azul.

El tiempu anda llocu, al dicir de la xente, y les estaciones mecíes. Igual enxareyamos una carrapotada de díes ensin llover y la seca amenaza, que se pon a echar agua de contino y la posibilidá d'inundaciones aforfuga.

Antes orpinaba y orbayaba más. Yera lo normal, la manera en que la ñublina y les ñubes nos dexaben l'agua. Agora eso cambió. Llueve más gordo. En plan de ñube y xarabatu. O, lo que ye peor, entama a llover y pasa díes que nun para y lléguenmos les que llamen gotes fríes. Valta l'agua árboles y arrinca'l somantu fértil que favorez que guañe la semiente.

Pel branu la seca ye una visitante que yá nun falla nunca. Les fontes escosen. Los regatos paecen filinos d'agua o escosen tamién. Los praos camunden nun color roxu y ruxen al trialos. Hai poca yerba y la xente del campu tien que dir fuera a comprar forraxe pal ganáu.

Antaño les estaciones veníen marcaes y dixebraes. Anguaño paez que namás que queden dos: el branu y l'iviernu. Pero entemecíes tamién. Porque nun ye tan raro, por poner un exemplu, qu'en plenu mes d'avientu xuban les temperatures y ande'l personal en mangues de camisa. La nuestra incultura fai que bien de xente llame a eso facer bon tiempu, pero en realidá ye permalu, fatal. Los árboles echen fueya a destiempu y hasta los páxaros andes desorientaos p'añerar.

Too ello y abondo más ye lo que nos ta dexando'l cambiu climáticu. L'andanciu qu'acute a la ñatura nestes dómines. Encamiéntenmos que va xubí'l nivel de la mar en non tantos años y dibúxenmos la estroza que va facer nes nuestres costes onde van desapaecer playes y les zones más baxes van poder vese inundaes.

La xuba de les temperatures tamién va frayar les nuestres viesques y fauna. Si yá casi dan por desaniciáu'l gallu monte, esa xuba pue rematalu dafechu. Y ver veremos cómo acaben los nuestros maxestuosos y máxicos fayeos, que busquen p'afayase'l norte y la humedanza.

Cuento que La Vieya ta enfurruñada porque tamos dexando'l somantu onde nos añó y acoricó fechu una llaceria. Y, a lo meyor, el Ñuberu anda encabritáu también con nós y yá nun sabe si colar dafechu o aprucir pa soltamos agua como cuentu risa y a destiempu.

Esto pinta mui feo. Porque nós podemos apurrí'l nuestru granín d'arena pa collaborar en tornar tanta llaceria climática y ecolóxica. Pero la igua tien de se facer a nivel planetariu, de la humanidá en xunto. Y eso ye revesoso a zurriburri. Y hai grandísimos poderes ya intereses emburriando a la contra que nun tan dispuestos a arrenunciar a los sos porgüeyos.

Dicía enantes que'l tiempu andaba llocu. Pues igual non. Almeyor el tiempu ta percuerdu y los que tamos llocos d'atar somos los humanos qu'aneciamos too darréu en carganos el planeta onde vivimos.