Enfilamos pa la Nueche d'Ánimes ya'l Día de Difuntos o Tolosantos. Rescamplen ente nós tradiciones revieyes que nos xuncen a otros tiempos continentales y atlánticos. El vieyu Samain plasmáu a la nuestra manera, colos nuestros particularismos y llinguax.D'esti tema tengo escrito dayures na bitácora. Pero güei nun voi facer un recuentu puntillosu de los vezos de nuestro venceyaos con estes dómines. Voi centrame en dos elementos, les calabaces y los amagüestos.
Furar una calabaza o un ñabu (o garrar directamente una calavera d'una güesera) y prende-yos dientro una vela camudándolos asina nuna calavera "viva" ye un vezu perantiguu ente nós. Utilícense con dos funciones. D'un llau, p'axorizar a daquién, pues resulta bien amañoso pa ello.
Pero, d'otru llau, la calabaza prendida tien una función, quiciabes la más antigua, que la xune coles ánimes. Ye la d'alluma-yos el camín. D'esta manera, asítiase nel corredor de la casa, avérase a la ventana, ponse na cruciada del camín...Too ello col envís de que les ánimes de los difuntos de la casa puedan aportar a ella. Porque esa calavera "viva" al traviés de la lluz empobina a los calabres de les ánimes que garren "vida" na nueche que fai d'antoxana a la fecha dedicada a elles. El nome que se-y da a la calabaza déxalo too bien claro: "calabaza de tolosantos".
Otramiente, tamos somorguiaos na época de los amagüestos y de la sidra'l duernu. De dir al monte a la gueta, a demer, a echar na cuerria o a acarretar directamente les castañes pa casa.
Y si agüeyamos pa estes celebraciones tan prestoses, rescampla una, precisamente por tar relacionada coles feches dedicaes a ánimes y difuntos. Trátase del amagüestu que se fai xustamente'l día que fina cola entrada de la Nueche d'Ánimes y que ye tamién viéspora del Día de Difuntos o Tolosantos. Ello ye que yera tradición nesta fecha dir a la gueta y facer un amagüestu, mesmamente ellí nel monte. Pero, güeyu al cartafueyu, l'amagüestu nun consistía namás que'n folixa y pasalo bien. ¡Ca!. Tenía tou un conteníu ritual. Porque, al acabar, dexábense unes ambozaes de castañes nel sitiu pa que, cuando pasaren les ánimes, pudieren matar con elles la fame. Suena a toa una comunión ente los qu'enagora tan vivos y los que yá colaron, pero qu'esa nueche del añu tienen permisu pa tornar a los llares y llugares au vivieron.
En resumíes cuentes, calabaces "vives" y amagüestos de "comunión" formen parte de tou un ritual (que nun escosa equí, pues hai más elementos, que gu nun me refiero a ellos) de xuntanza ente'l mundu de los vivos ya'l de los muertos. A les ánimes de los que yá nun tan allúmase-yos el camín nel so retornu y apacíguase-yos la fame entrín y non aporten a lo que fuera'l so llar.
Too ello, resclavos inda vivos de tradiciones pervieyes, de tiempos escurque remotos, anque xorrascando na nuestra cultura quiciabes nun lo seyan tanto. La entrada d'un ciclu nuevu, d'un añu nuevu según el calandariu de mui antiguamente. Pues qu'esi nuevu ciclu y nuevu añu nos vengan afayadizos.
