Los anicios del Fueru Xulgu remóntense a mediaos del sieglu VII onde s'atropen nél les lleis civiles y polítiques visigodes. Dempués pasó a formar parte de la llexislación de dellos reinos peninsulares. Y, concretamente p'Asturies, esti ordenamientu xurídicu tien una importancia cimera y supón un finxu fundamental pa pescanciar la so historia política y llingüística.Porque ello ye que'l Fueru Xulgu foi'l pegoyu sobre'l que se sofitó la llexislación del Reinu d'Asturies, fundamentalmente dende'l reináu d'Alfonsu II. El conocíu como "Primero Titolo" pudiere ser hasta una igua fecha nes dómines del monarca. Precisamente esa parte del fueru nun apaez en toles copies del mesmu y cuando lo fai la única llingua romance na que vien escritu ye n'asturianu medieval (xunto col llatín). Ente los exemplares del mesmu esistió ún perteneciente al Conde Campumanes que nos cuenta que taba escritu nel idioma que se falaba n'Asturies y montañes de Llion. Nel añu 1.994 l'ALLA espublizó una edición facsímil basada nuna de les copies conservada na biblioteca de Baviera.
Nel nuestru idioma fixéronse varios códices del Fueru Xulgu nel sieglu XIII. Ello preba que l'asturianu yera la llingua primero del Reinu d'Asturies y dempués del de Llión, pues nella taba escrita la normativa civil y política de más altor. Concretamente esi "Primero Titolo", onde los reis habíen ser proclamaos por elección, estrema la estructura política de la nuestra tierra de los vezos hereditarios dafechu d'otros reinos peninsulares. De magar finare la monarquía asturiana, siguió siendo'l Fueru Xulgu aplicáu nel país de nuestro per bien de sieglos, llegando dalgunos de los sos artículos a pasar a formar parte del nuestru drechu consuetudinariu (formes de prindar el ganáu, p. ex.).
Pero, anque la corte se treslledare a Llion, Asturies siguió cuntando con una bultable independencia política. Esti xacer nun ye una interpretación novedosa ñacida de nengún discursu políticu actual, sinón que lu caltuvieron nel so tiempu asturianos ilustres como Xovellanos o Caveda. Poro, personaxes vinculaos a la nobleza o a la corona gobernaben el nuestru país a títulu de príncipes o reis (Urraca l'Asturiana, p. ex.), encontada esa situación política na aplicación del fueru y en concreto nel primer títulu mencionáu nel párrafu de suso.
Quiciabes esi grau d'independencia política constituyere un caldu de cultivu afayadizu pa los sucesivos intentos de secesión que se dieron na nuestra tierra hasta que'l rei Juan I acabó por conquistala militarmente nel sieglu XIV, como queda afitao nos documentos históricos, camudándola en Principáu pa caltenela fuertemente xuncida a la corona, primero castellana y dempués española, al traviés del príncipe herederu a la mesma. Una toma militar que llanta un finxu básicu nun procesu, de contino y ensin torna, de dependencia política y castellanización llingüística d'Asturies qu'aporta hasta l'actualidá.
En resume, tenemos entós nel Fueru Xulgu una compilación xurídica fuertemente enraigonada col Reinu Asturianu y cola Asturies medieval posterior a él, una preba de la "oficialidá" de que gozó notros tiempos la llingua asturiana nel nuestru país y de la independencia política que conservó na Edá Media, al traviés de la so aplicación -rescamplando nella'l "Primero Titolo"-, bien de tiempu dempués de dexar de ser reinu.
