Díes nublos estos caberos. D'agua y borrina pacia'l monte. De mar cantábrica col finxu'l cielu encapotáu. Díes del branu astur.Aproveches que dexe d'echar agua pa caleyar per ende. Avéreste pa la costa, ellí onde la mar y la montaña s'axunten nuna imaxe metafórica de lo que ye Asturies. Entames a caleyar. El sonsón de les esquiles ye una costante a lo llargo del camín. Oveyes, vaques, cabres...colos sos campanos colgando del pescuezu pa dar cuenta de per ú tán.
Estrémense bien los xalés y casones indicatives -polo menos n'apariencia- d'ónde hai bayura. Delles construcciones repítense y recuerden les vieyes maneres de construir ampliando l'espaciu de la vieya torre. Pero estes son más modernes, anque non d'anguaño. Una torre cuadrada inxertada nel edificiu del xalé o palacete.
Agüeyar p'árboles centenarios ye un regalu pa la vista. Son como menhires que van marcando'l paisax dende cuantayá y que vieron xeneraciones anteriores. Allá pelos años 60 del sieglu XIX un flaire gallegu traxo d'Australia un árbol metá ornamental y medicinal. L'ocalitu. Güei una especie dañible pa les nuestres viesques cuando ella forma viesca tamién. Pero, paradóxicamente, quédennos tamién exemplares centenarios na nuestra tierra, testigos quiciabes de cuando aportó esta triba arbórea a la península y de cuando tovía yeren daqué esótico qu'enagora nun se dedicara a cultivos estensivos pa fabricar pasta de papel. Resulten maxestuosos a la vista y dignos de conservar como testigos d'otros tiempos. Dalgunos podemos observalos nel paséu de la sablera de La Isla en Colunga.
Claro que nun taría bien mencionar estos exemplares dexando en tinteru otru autóctonu y maxestuosu, como ye'l texu que s'alcuentra cabo la ilesia de Caravia Baxa. La visita a esti árbol totémicu y máxicu astur ye casique obligada. Y, de pasu, echa-yos una güeyada a la cruz que asitiada na puerta d'entrada del templu, recuperada d'un monasteriu medieval y la perfamosa estela de Duesos que nos tresllada en pelondines a les dómines de la nuestra cultura castreña.
Na nuestra llingua nun s'usa la pallabra islote, sinón isla o islla, que de les dos maneres se diz nella. La nuestra costa tien bien d'estes islles pequeñines, allugaes a pocos metros de cantiles y playes. En dellos casos puen algamase en marea baxa al traviés de los tómbolos que se formaron a lo llargo de los sieglos. Tamién ye cierto que nun convién engolase nelles. Son auténticos abellugos pa les aves marines qu'avecen a añerar nelles. En dalgunes ocasiones atopamos cartelos que nos encamienten de que nun les triemos.
La fastera de la costa que va dende Xixón a Ribeseya ye una güaña d'icnites, que son nicios d'animales del xurásicu. Ente les más famoses que se puen adicar de manera perfácil tan les de la playa de La Griega, en Colunga. Pertenecen les más visibles a dinosaurios de cuatro pates y dalgunes son les más grandes atopaes hasta agora y pertenecientes a un exemplar xigantescu. Cuntáronme va años xente del llugar, que nuna d'estes pozones que dexaron les pisaes del dinosauriu en cuestión, bañábense los rapacinos a manera de piscina en miñatura. Alredor de tolo qu'arrodia esti mundu xurásicu hai tou un turismu cultural. El MUJA (sigles del muséu del xurásicu de nuestro), asitiáu nel conceyu colungués tien visites a esgaya y a lo llargo de tol añu.
Poder averase nun sólu día al cordal del Sueve xubiendo pal mirador del Fitu, o a les playes que s'afayen a la so falda (Arenal de Morís, La Espasa, El Barrigón, La Isla, La Griega...) ye una prestancia. Y pa los que'l butiellu nos afala ensin compasión, tenemos tamién gastronomía a embute, onde podemos saborgar carnes, pescaos, llámpares, pantrucu o emberzáu...y nun sigo pa nun facer de naguar al llector, que tampoco se trata d'eso.
Reparemos tamién en dellos horros centenarios de cuando la economía de la zona, arriendes de la pesca, tenía un pesu perimportante del campu. Nun avecen a tener corredor. Mángueste na xubidoria, algames la talandoria y pa dientro. Pa sofitase tienen pegoyos de piedra y tamién de madera. Cuantisimayá tuvi lleío que nel nuestru drechu consuetudinariu, un horru con pegoyos de madera nun daba drechos sobre la propiedá del suelu, pero si los tenía de piedra sí. De toles maneres, nun se fíe muncho'l llector d'esto cabero, pues yá se sabe que la memoria ye la intelixencia de los burros y l'apreciación mía ta fecha dende la memoria y más nada.
Voi poner el ramu a esta entrada con una anécdota que me fixo reflexonar. Tando sentáu nel paséu de la sablera de La Isla vi pasar una rapacina con una camistea que dicía "La Isla es mía". Desconozo si ye un suvenir y ta plagao d'elles per ende. Camiento tamién que pue tratase d'un llema pa identificar dende'l ciñu a los neños o non tan neños col llugar. Pero dexóme una impresión un tanto aquello, porque cuido qu'estos sitios, arriendes de públicos, son de toa aquella xente que s'avere a ellos dende'l respetu y la educación, premises previes y fundamentales. Prestaríame más una camiseta que punxera "La Isla ye de les gaviotes", que son les habitantes reales del sitiu en cuestión y con drechu a agospiu permanente. Hasta taría yo dispuestu a comprar una y too.
