"Dios y el cuchu puen munchu, pero sobre too'l cuchu". Asina encamienta un dichu popular asturianu perconocíu. Dexa clara la importancia d'esti abonu d'orixe animal na nuestra sociedá rural yá de los tiempos.Vila cuantayá y nun me cayó embaxo. Ye la imaxe de la silueta d'una persona que llevanta una pala dientes y al pie una conseña: "Llevántate y cucha". Toa una metáfora d'enfotu nel futuru. Al cuchar preparamos la tierra pa que la semiente guañe, espoxigue y dea collecha. La nuestra tierra, la nuestra collecha.
El cuchu vien usándose en sentíu metafóricu dende tiempos vieyos nun doble sen. D'un llau, como elementu perimportante na sociedá campesino de nuestro. Hasta nel mundu de l'asturianada úsase pa espresar qu'el cantar que se ta sintiendo ta bien echáu y presta. Pero d'otru, pela parte del cosmopaletismu, como elementu pa desprestixar lo que nun consideren urbanita y paxolero.
Como los tiempos cambien abondo, yá tenemos nes nuestres aldees habitantes que construin nelles morada pa dir a espansionar. Pero, ¡ai, hom!, a dalgunos d'ellos molésta-yos el golor del cuchu y l'orín, avezaos que tan a goler escapes de coches, mexaes nes esquines y demás puxarra que contamina les nuestres villes y ciudaes. Hasta se quexen si una vaca qu'afalen pa la llende echa una moñica delantre de la portiella de la so casa o xalé.
Y agora resulta que ta acabante de dase una normativa europea onde puñen -nunca meyor dicho- escontra l'emplegu del orín y el cuchu nel campu. Normal. El porgüeyu que puen sacar d'ello les industries fabricantes d'abonos químicos ye enorme. Y los bolseros d'elles yá esbabayen con pensar los ingresos que puen enfonilar. Dempués si la nuestra salú se resiente de tanta química estrada na tierra ye'l nuestru problema, faltaría más.
Apocayá los cosmopaletos qu'abeyen pel nuestru país espatuxaben nel Campoamor porque xunto al inglés y el castellanu usaren enantes d'entamar una ópera l'asturianu. El cuchu, el bable, la gaita...¡puxarrona pa xente tan fino y educao!. Anque pa mio idea, nel sucesu tuvo tamién que ver la vertiente política del asuntu, y los bederres maleducaos escurque tamién aprovecharon el tema llingüísticu pa protestar contra l'actual corporación que gobierna'l conceyu, que too pudiera dir xunío.
Pero la realidá ye que'l cuchu pue munchu, como bien nos recuerda'l dichu que punxi enantes. Y la invitación a llevantase y cuchar pa preparar la nuestra tierra asturiana de cara al futuru ye tou un gritu dignu de sofitancia. Cadún tien que lo facer na estaya que meyor se-y entame. Asina que, pa pone-y el ramu a esta entrada, bríndovos a que vos llevantéis y cuchéis la vuestra estaya col vuestru trabayu. Asina ente toos arriqueceremos la nuestra tierra pa que xuxa la nuestra collecha y la del futuru pa que puedan afayase nella aquellos que nos sucedan.
