Nes
nuestres antigües sociedaes campesines l'iviernu yera la estación más escosa. Recoyida la collecha, la tierra entraba en lletargu y nun daba. El fríu tarazaba. La fame escucaba.
Ye entós cuando aprucíen los aguilandos. La xente de la comunidá pidía y recibía. Relacionábase y axuntábase.
Y tamién yeren les dómines de les mazcaraes, unes manifestaciones onde s'axunten actos que puen dir dende l'esconxuru a lo dañible faciendo sonar esquilones, al zoomorfu xamánicu protector de la reciella, o al ritual de fecundidá o purificación. Y too ello colos güeyos puestos nel finxu'l cielu del tiempu en que la lluz va apoderar a la escuridá y la tierra va volver a echar. Unes dómines d'antroxu.
La salida, el primer día de Xineru del Guirria y los Aguilanderos en San Xuan de Beleño, nel conceyu Ponga, amuésanos guapamente dalgunes facetes de lo anterior qu'algamaron les nuestres dómines.
Los mozos solteros percuerren los llugares a caballu buscando l'aguilandu. Previamente, fixérase un sortéu onde de les entrañes d'un cántaru saldrán les pareyes de mozos y moces demientres les celebraciones.
Y dempués vien la figura del Guirria. Ye un mazcaritu y, polo tanto, tresllumba les llendes d'un ser humanu. Ye otra frasca de ser que s'adientra no máxico, no xamánico. Y la so función enllaza con rituales ancestrales vinculaos a la fertilidá de la tribu.
Fundamentalmente realiza dos funciones. Una d'elles ye dir pa escontra les moces p'abrazales y besales, valtando notros tiempos hasta los tabiques o puertes del cuartu onde s'escondíen les más miedoses o roceanes pa cuplir col ritu amorosiegu.
La otra acción del Guirria ye arreflundir puñaos de ceniza a los homes que va atopando pel camín. Nun tamos equí ante un actu fechu pa fadiar o incordiar. Tolo contrario, la ceniza simboliza la purificación del ser masculín. Mesmo la tradición cristiana tienla ente los sos rituales purificadores nel miércoles de ceniza.
Ye lo anterior una descripción breve d'una d'eses mazcaraes que pervivieron ente nós hasta'l presente. Pero nun ye la única. Hai otres xermandíes amazcaraes escucando yá nesti tiempu que s'abre según nos vamos acercando a les feches navidiegues. Reises, Guilandeiros, Sidros... resclavos d'un pasáu qu'alita anguaño ente nós. L'antroxu ancestral, máxicu, tribal.
Porque cuando la natura entra na so época más gafa del añu, ye menester axuntase, engabitar, esconxurar y axeitar la manera afayadiza pa la pervivencia del clan, camín d'un nuevu ciclu de lluz y collecha. Nes mazcaraes ivernales y nos aguilandos tenemos nicios que nos llegaron a güei d'esos vieyos ritos, d'eses ancestrales tradiciones. Cultura fonda y llariega con mayúscules.
