La llibertá d'espresión considérase un sofitu fundamental de cualesquier sociedá democrática. Nos países con democracies parllamentaries, como nel casu européu y español, supónse que ta garantizada.Pero dacuando esa llibertá sufre los emburriones del sistema. Los parllamentos llexislen midíes que puen cutir con esi drechu fundamental de la persona.
Lo qu'ocurre ye que la base d'esa llibertá d'espresión considérase davezu que ta garantizada. Camiéntase que pue incurrise n'escesos que resalven les llendes de lo llegal cuando se espresen oralmente o por escrito dellos conteníos. Ehí tenemos un alderique permanente: ¿ú asitiar eses llendes?.
Pero güei nun voi empobinar pel camín del párrafu anterior, sinón pel que nos lleva a considerar si se respeta l'aniciu de la llibertá d'espresión al traviés de la pallabra: el propiu idioma nel que l'usuariu se manifiesta.
Porque ello ye qu'hai idiomes torgaos pa espresase en cualquier ámbitu de la sociedá a la que pertenecen. Los usuarios, en saliendo de los aruelos coloquiales d'utilización de los mesmos, atópense tou tipu d'estorvises pa espresase nellos y padecen el refugu en bien d'ocasiones. Y precisamente esi ye'l casu del idioma asturianu.
Esto cabero ye lo que, nin más nin menos, vien asocediendo n'Asturies de los tiempos. Y, concretamente, dientro del sistema políticu constitucional actual. Porque, anque sobre'l papel, na sociedá asturiana d'anguaño tenemos garantizada la llibertá d'espresión, ésta sólo lo ta en realidá pa los usuarios del castellanu, porque nel casu de los qu'empleguen l'asturianu nun ta garantizada de manera afayadiza por una razón percenciella d'entender: nesti idioma nun nos podemos espresar, na propia Asturies, en cualquier ámbitu y situación en que queramos facelo.
Pero ello, con ser pergrave, garra connotaciones enagora más abegoses si observamos les declaraciones y actitúes d'una parte perimportante de la clas política qu'habría de velar pol cumplimientu rigurosu de la llibertá d'espresión de tola xente asturiano, ensin distinciones idiomátiques. Poque esa parte mencionada nun se corten un res a la hora de puñar contra'l drechu de tou aquel ciudadanu asturianu de poder espresase llibremente en bable, aplicando escontra quien quiera usalu tou tipu d'acciones pa impidi-ylo fuera de los ambientes informales o coloquiales mencionaos enantes.
D'esta manera, cuando persones y colectivos manifiesten, al alto la lleva, que n'Asturies nun ta garantizáu daveres el drechu a espresase n'asturianu nun tán desaxerando, nin buscando los rebusquinos a naide, miániques. Tán amosando una realidá perfácilmente apalpuñable, constatable y que rescampla nel día a día.
Concluyendo, n'Asturies argaya'l principiu democráticu básicu de la llibertá d'espresión. Y ello nun ye asitiase nel victimismu, nin esparabaniar a lo xole, nin buscar problemes au nun los hai. Trátase d'una realidá murnia y sangrante per sigo mesma y tamién un agraviu comparativu si la comparamos coles realidaes llingüístiques d'otros llugares del Estáu. Porque mentantu haya una parte de la ciudadanía d'esti país asturianu que nun tenga garantizao dafechu'l poder espresase en toles situaciones que quiera en llingua asturiana, esa llibertá d'espresión conviértese nuna baraya ya'l sistema políticu onde nos inxertamos presenta, nel casu asturianu, unes boleres bultables na estructura de los drechos democráticos que tienen na garantía de poder espresase siempre que se quiera nel propiu idioma un encontu principal ya incuestionable.
