De la "oficialidá amable".

Asturies ye un país que se cañica ente que nunca pasa nada o que pasen coses rares. Puestu a escoyer nun sé qué sedrá preferible, avezáu a una realidá que se va fosilizando y a una sociedá qu'anda de remandela amomiada de contino.

Va un tiempu espicharon el tonel de la oficialidá del asturianu, que yá apuntaba a desfacese ente'l mugor de lo nunca algamao. El partíu socialista, que siempre s'amosare contrariu a ella, dio un picurrabucu nel aire y cayó de pies sofitándola. La gayola, los blincos y los ixuxús inundaron a una parte de la xente que llevaba naguando por ella cuantisimayá. Pero non a too. Porque tamién hai otra parte, ente la que ta esti que robla'l blog, que tenemos una costra dura como les cáscares de los muxones a la hora de fianos de les espiriques y promeses polítiques de les monxures, y más viendo la güelga que lleven dexando al traviés de los años aquellos que les faen.

Dempués de l'anuncia vinieron les puntualizaciones. Nun se trataba, miániques, d'una oficialidá que se pudiere oldear a les d'otres llingües peninsulares como la catalana, gallega o vasca, asina ensin más y como si tal cosa. Non. Nel nuestru casu diba ser axustada a la nuestra realidá particular, con unes característiques propies. Dicho asina, a cencielles, podría paecer razonable l'asuntu, pero la rocea de tantos años teníamos a dellos cola mosca tres la oreya. Y guañó entós la pallabra máxica, que nos presentaron a manera de compangu na fabada de la nuestra oficialidá.

Empecipió entós a sonar un términu como sacáu de la chistera de les ocurrencies, un calificativu nada claru de pescanciar a bota voléu: "amable". Díbamos a tener una "oficialidá amable". ¿Y qué rediola ye eso, nin?. Porque persabío ye que les llingües nun tienen atributos humanos como la fealdá o guapura, lo melguero o verriondo, etc. Y de la mesma manera, nesti mundu traidor hai llingües oficiales y otres que nun lo son. Pero oficialidaes llingüístiques amables, o fosques, o manses, o gafes, eso nun consta que lo hebia nenyures. Menos, claro, nel sitiu onde cuando pasen coses, son rares. Qué cosa cosadiella ye una cosa...¡Asturies!.

Y ye que, afaláu por esa costra y esa rocea de décades viendo cayer palos llingüísticos como cuentu risa, camiento que tres d'esa oficialidá amable pueda amazcarase un cambiu de nome de lo que yá tenemos, la "llei d'usu" apautada allá de los tiempos y que naide punxo remangu pa desendolcala hasta anguaño mesmo. A lo meyor de lo que se trata ye de face-y un paxellu nuevu a esa llei, rebautizala y camudala en "oficialidá amable". Taría bien que nos aclararen el tema con exemplos bien visibles. Por poner un casu, si na enseñanza la oficialidá amable va suponer que los rapacinos estudien en planu d'igualdá los idiomes castellanu y asturianu, o si ún d'ellos va siguir siendo obligatoriu -el de siempre-  y l'otru optativu -el de siempre tamién-, como vien asocediendo hasta agora. O que nos aclaren dafechu si un falante d'asturianu va tener los mesmos drechos que tien un gallegu, vascu o catalán nos sos respectivos territorios, o si van ser menos qu'ellos por mor de la amabilidá llingüística de que va facer gala, arrogante y comprensivu que ye él, mialma.

Pues ver veremos cómo desemboca'l tema col pasu'l tiempu. Claro que, de mano, tenemos per delantre'l pergordu enguedeyu d'algamar los apoyos parllamentarios necesarios pa esa oficialidá amable na Xunta Xeneral y nel Congresu y Senáu españoles. Casi nada. ¡Menudu güesu pa royer!. Pero entrín y non van quemándose eses etapes -si ye que se consiguen quemar-, yo fiaríame munchísimo más si me falaren d'oficialidá "a seques", como lo faen nos demás territorios estatales con llingües propies, que d'oficialidá "amable". Escaldáu qu'anda ún, cho...

                                                                
                                                                             

D'unidaes patries y constituciones

Sálense-yos los güeyos de les poces col aquello del bable. Dicen qu'enantes de permitir un rispiu d'avance nel tema hai que pasar penriba del so calabre, como si reivindicar l'idioma propiu d'Asturies fuere lo más dañible qu'enxamás vieren.

Les autonomíes rínchen-yos de tala manera a les oreyes que nun son a soportalo. Considérenles una estructura estatal retrógrada qu'hai que desaniciar darréu. Nada de remanar dende elles asuntu dalu. Les cuestiones de lo público han de llevase dende l'Estáu central. Y el modelu del mesmu tien de ser el mesmu del réxime anterior, centralista dafechu, porque, nel fondu, los principios del movimientu nacional muévenlos a ellos a la hora de sintir y de pensar que da perceguera velos.

Esbabáyense por  conxelar les pensiones. Dicen que ye insostenible pagar tantísimo a esa xente que, en bien de casos, acaben frayaos pa llegar a final de mes.

Xubir el salariu mínimu ye pa ellos un atentáu escontra esi sistema económicu que saquiaron per décades, con trafuscos de toa mena, salida de capitales, rescates bancarios y corrupteles a magüeyu. Pero qu'un trabayador, pongamos que mozu, tenga un salariu que nun-y faiga falta pidir perres en casa pa poder ser autosuficiente, ye una barbaridá y una burrada que fai taramingar los pegoyos del sistema.

Pa ellos les muyeres son tan foínes y desagradecíes que nun-yos basta con vivir arreyadines a la cocina y con parir criatures como coneyes mansolines. ¡Ca!. Pues pa ellos resulta evidente que si'l sistema de pensiones nun se caltién ye por culpa de que nun quieren tener un puñau de neños y, pa detrás, tienen el descaru d'albortar y too. Asina que si los pensionistes nun quieren ver cómo queden ensin cobrar que-yos encamienten a les muyeres que se tienen que poner a parir criatures como cuentu risa y chute.

Y asina podríamos siguir enriestrando exemplos a esgaya. Pero nun ye la mio intención atorollar al llector hasta empalagalu Y basta con esta esbillina. Asina que resumiendo, ello ye qu'unes fuerces polítiques con unes zunes nidies al textu constitucional vixente anguaño, anden estos díes echando gafures pela boca y convocando manifestaciones en defensa de la "unidá d'España" y de la "Constitución". Una unidá  sofitada nel uniformismu, el recorte de drechos sociales y el tentetiesu. Y una constitución que ye pa ellos otra mui dixebrada de la esistente y mui xuncida a los principios fundacionales del anterior réxime.